In deze rondwandeling volg ik de loop van de Oude Rijn en de Kromme Aar. Onderweg gaat de wandeling over het jaagpad van de Oude Rijn langs de restanten van een versterkt landhuis Berendrecht en Korenmolen De Eendracht. Helaas tijdens het broedseizoen is het Kerkvaartspad afgesloten, dan volgen we de treinweg. Het fietspad langs de het Aarkanaal is een compromis om niet veel meer dan de 15 km te wandelen. Dit minder mooie stuk wordt verderop goed gemaakt door een wandeling langs de Kromme Aar en park Zegersloot. Na afloop kom je door het centrum van Alphen aan de Rijn.
Route: Alphen a/d Rijn – Jaagpad Oude Rijn – Kerkvaartspad (Molenviergang Aarlanderveen) – Kromme Aar – Zegersloot – Alphen a/d Rijn
Totale afstand: 15,1 km
GroeneHartpad: 4 km
47 % onverhard wandelen
Startpunt: NS station Alphen aan den Rijn of Parkeerplaats Zegersloot, C.P. Mulderveld
Beoordeling: 7,5
Natuurbeleving: 7
Afwisseling: 8
Onverhard wandelen: 6
Horeca onderweg: 5
Bereikbaarheid: 7
Deze wandeling start bij het NS station in Alphen aan den Rijn. Via de stationstraat steek ik de brug over en wandel naar Park Rijnstroom een park met een lange geschiedenis.
Vroeger stond in het Park Rijnstroom de buitenplaats Rijnstroom. De buitenplaats werd vermoedelijk rond 1720 gebouwd. In 1890 werd het aangekocht door hotelhouder Cornelis de Wit en tot hotel ingericht. Vanaf 1895 was het in gebruik bij de Martha Stichting, een opvanghuis voor jongeren. De gebouwen op het terrein deden dienst als school, kerk en kinderhuis. Die gebouwen hebben nu een andere bestemming gekregen, zoals theater/filmhuis, restaurant, appartementencomplex en creatief centrum. Het park is aangelegd in de jaren 30 en 40, in de stijl van tuinarchitecte Mien Ruys. In het park groeien diverse bijzondere bomen, dit is onder andere te danken aan het instorten van de bomenmarkt tijdens de Eerste Wereldoorlog. Om de Boskoopse kwekers te steunen, kocht het rijk overtollige bomen en schonk die aan instellingen zoals de Martha Stichting.
Langs het jaagpad kom ik langs een bijzondere poort met een parkje. Hier stond ooit het de Huize Berendrecht. Het huis was in classicistische trant gebouwd met drie bouwlagen op een omgracht terrein, dat via een brug en een poort toegankelijk was. De brug en een deel van de gracht is nog zichtbaar. De omgrachting, de torenachtige hoekpaviljoens en de traptorens aan weerszijden van het huis benadrukten de adellijke status van de bewoners. Berendrecht werd in 1769 afgebroken en is nu ingericht als een openbaar parkje. De gracht is deels in het zicht gebracht en het classicistische poortje werd gereconstrueerd en de oorspronkelijke wapensteen werd teruggeplaatst.
Iets verder staat aan de andere kant van de Oude Rijn, Korenmolen ‘De Eendracht’. Deze molen staat sinds 1897 op deze plaats, daarvoor stond molen ‘De Twee Gebroeders’ in zaandam en dateert uit 1752.
Ik volg verder het jaagpad en kom op een splitsing van waterwegen. Bij de brug over het Aarkanaal kijk ik uit op de kenmerkende Hefbrug Gouwesluis. Begin jaren 30 van de twintigste eeuw werd besloten om de vaarweg tussen Amsterdam en Rotterdam te verbeteren, zodat deze geschikt zou zijn voor grote vaartuigen Hiervoor werd het riviertje de Gouwe gekanaliseerd en het Aarkanaal gegraven, dat deel de loop van de kromme Aar volgt. Ter vervanging van bestaande smalle ophaalbruggen werden bij Waddinxveen, Boskoop en Alphen hefbruggen gebouwd. Op 14 september 1938 vond onder grote belangstelling de officiële opening plaats van de Heftorenbrug “Gouwesluis”.
De wandeling gaat verder over een smal jaagpad langs de Oude Rijn. In de tijd van de Romeinen was de Rijn de noordelijke grens van hun gebied, de Limes. Op diverse plaatsen zijn tussen Katwijk en Utrecht zijn oude Romeinse nederzettingen gevonden; castellum. Deze bevinden zich allemaal aan de andere kant van de rivier op de zuidoever.
Aan de noordzijde van de rivier was het een wildernis die bewoond werd door primitieve stammen, ze werden door de Romeinen Germanen genoemd. De Germanen hadden vreemde gewoontes en de taal was voor de Romeinen niet te begrijpen, daarom werden ze ook wel barbaren genoemd. Toch werd er wel gehandeld met de Germanen. Via de rivier werden voorraden en handelswaar vervoerd. Deze handel was volgens de Romeinen de beste manier om de volkeren van over de rivier te civiliseren. Daarmee hoopten de Romeinen dat de barbaren afhankelijk werden van het Romeinse Rijk en dat de oorlog en rooftochten stopten. Germaanse stammen aan de rivieren vielen namelijk wel eens Romeinse nederzetting aan, zodat ze voedsel en wapens konden stelen. De Romeinse Limes die werd gebouwd met forten en verstevigingen langs de rivier, moesten ook deze aanvallen verminderen.
De route gaat verder over het Kerkvaartspad. In de polders rond Aarlanderveen is veel veen afgegraven en als brandstof verkocht. De dikke veenlaag van afgestorven plantenmateriaal baggerde men op en legde men te drogen op legakkers. Turfwinning kwam echter pas op grote schaal op gang toen in de Middeleeuwen het hout te schaars werd om de groeiende de bevolking van brandstof te voorzien. Turf werd een belangrijke brandstof voor zowel het huishouden als de industriële praktijken. Omdat de behoefte van de groeiende steden niet te temmen was, werd het veen tot onder de waterspiegel weggebaggerd. Hierdoor ontstonden de veenplassen.
In die tijd had de kerk grote invloed op de ontginning van het veen en verkoop van het veen. Via de kerkvaart werden de turven vervoert richting de Oude Rijn, om van daar ter varen richting Utrecht of Leiden. De schepen werden voort getrokken met paarden of menskracht. De veenwinning werd uiteindelijk weggeconcurreerd door de opkomst van andere fossiele energie, zoals olie. De ontstane plassen rond Aarlanderveen werden in de late 18e en vroege 19e eeuw droog gemalen. Alleen het pad langs de vroegere kerkvaart is behouden gebleven.
Tijdens het broedseizoen van de weidevogels is helaas het pad langs de kerkvaart niet toegankelijk. In die periode wandelen we over de treinweg. Vroeger lag op de treinweg, de spoorlijn Uithoorn – Alphen aan den Rijn. De spoorlijn Uithoorn – Alphen aan den Rijn was onderdeel van de Haarlemmermeerspoorlijnen, aangelegd door de Hollandsche Electrische-Spoorweg-Maatschappij (HESM). De spoorlijn werd geopend op 1 augustus 1915 en gesloten op 1 januari 1936. Er hebben alleen stoomtreinen op het traject gereden. Deze spoorlijn had als bijnaam het ‘Bonenlijntje’. In Uithoorn stond een veilinggebouw voor groente en er werden veel erwten, tuinbonen en snijbonen vervoerd.
Na de treinweg gaat de route linksaf over een fietspad langs de Nieuwkoopseweg en even verderop na de rotonde over een rustige parallelweg langs een provinciale weg Oostkanaalweg. De omgeving is prachtig en als wandelaar je alleen wat last van de langs rijdende auto’s op de naastgelegen weg. Om de route niet veel langer dan 15 km te maken is dit deel een compromis. Ik wandel hier weer de brug over het Aarkanaal over.
We komen op het terrein van Golfclub Zeegersloot, dat ligt in het groene recreatiegebied Park Zegersloot. Aan de opvallende hoogteverschillen, ruim 17 meter boven N.A.P. is te zien dat dit een oude vuilnisbelt is geweest. In de jaren 80 van de vorige eeuw werd bekend dat er jarenlang illegaal bedrijfsafval was gestort in de coupepolder. Alphen aan den Rijn kreeg hierdoor landelijke bekendheid, omdat de gemeente nalatig was geweest bij de controle op hetgeen er gestort werd. Het saneren was te duur dus heeft men besloten alles af te dekken met folie en een dikke laag grond, waarop nu een mooi park ligt met de golfbaan.
Rond het jaar 1000 na Christus bestond dit gebied nog uit moeras, met een onderlaag van klei en veen. Het veenriviertje de Kromme Aar voerde water af naar de Oude Rijn. In de latere middeleeuwen werd dit veenriviertje gebruikt door schepen met turf uit Ter Aar en Aarlanderveen. De route gaat door het natuurgebiedje langs de Kromme Aar, hier vindt je moerasbossen, rietland en ruigte. Allen zijn landschappen die vroeger veel in deze omgeving aanwezig waren. Door deze variatie is het een bijzonder vogelrijk gebied, er broeden rond de vijftig soorten vogels. Opvallend zijn ook de ooievaarsnesten waar de route langs loopt. Vanaf 1986 was hier het ooievaarsbuitenstation Aarhorst gevestigd, dit had als doel om de hoeveelheid ooievaars weer op peil te krijgen door ze nestgelegenheid te bieden en bij te voeren. Dit had succes in 2006 is het buitenstation gesloten maar de nesten zijn gebleven.
Op de plaats van de Zegerplas liep vroeger het veenriviertje de Kromme Aar door open poldergebied. Vanaf 1964 is men begonnen met het winnen van zand ten behoeve van de aanleg van nieuwbouwwijken in Alphen aan den Rijn. Zandwinning uit de plas is doorgegaan tot in de jaren 90, o.a. ten behoeve van de aanleg van de wijk Kerk en Zanen en de nieuwe Rijksweg N11. Nu is het een groot recreatiegebied met sportvelden, watersport, een strandje en een park waar veel mensen graag een ommetje maken rondom de plas.
Het water van de Kromme Aar volgen we tot aan de monding in de Oude Rijn. De nieuwbouw van het nieuwe centrum van Alphen komt in zicht. Gelukkig is de voormalige joodse begraafplaats uit de tweede helft van de achttiende eeuw en het Metaheerhuisje bewaard gebleven. Hoewel de Joodse begraafplaats van Alphen aan den Rijn in 1963 is geruimd en de graven zijn overgebracht naar de Joodse begraafplaats in Katwijk, is de nieuwe bestemming “huizenbouw” nooit ten uitvoer gekomen. In 2010 is besloten om de voormalige Joodse begraafplaats in te richten als een plek voor Rust en Bezinning.
Alphen aan den Rijn heeft aan het centrum een geheel nieuw deel toegevoegd met brede kades. Hier stroomt de kromme Aar de Oude Rijn in. Na de korte wandeling door het oude centrum, komen snel weer bij het station waar deze route begon.
Copyright© 2018-2021 Groenehartstocht® alle rechten voorbehouden.
GroeneHartstocht 